Abramów

Firlej

Jeziorzany

Kamionka

Kock

Lubartów

Michów

Niedźwiada

Ostrówek

Serniki

Abramów

Walory przyrodnicze

Gmina Abramów położona jest na Wysoczyźnie Lubartowskiej (należącej do Niziny Południowopodlaskiej), cechującej się monotonia rzeźby. Cześć gminy wchodzi w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu „Kozi Bór”, chroniącego walory krajobrazowe mozaiki lasów i łąk. Obszar ten łączy się od północy z Obszarem Chronionego Krajobrazu „Pradolina Wieprza” oraz od wschodu z Kozłowieckim Parkiem Krajobrazowym. Łączna powierzchnia obszarów chronionych w gminie wynosi 1 781 ha. Stanowi to zaledwie 21,1% powierzchni gminy, podczas gdy średnio w województwie odsetek obszarów prawnie chronionych kształtuje się na poziomie prawie 23%, zaś w kraju – 33%.

Gmina leży na obszarze zlewni Wisły. Północna część położona jest w dorzeczu rzeki Mininy (lewobrzenego dopływu Wieprza), natomiast cześć środkowa i południowa – w dorzeczu Białki i Syroczanki (dopływów Kurówki). Poza tym na terenie gminy istnieje szereg cieków wodnych nie posiadających nazwy. Wskutek przeprowadzonych prac melioracyjnych, nastąpił zanik wielu źródeł, skrócenie górnych odcinków rzek, wysychanie mniejszych cieków oraz obniżenie zwierciadła wody. Do wód powierzchniowych Gminy Abramów należą także niewielkie stawy w Abramowie i Sosnówce oraz liczne torfianki i sadzawki. Wody podziemne występują w utworach kredowych, trzeciorzedowych i czwartorzedowych.
Ponad 8% powierzchni gminy stanowią lasy należące do kompleksu Lasów Kozłowieckich. Są to głównie lasy mieszane: sosnowo-dębowe. Rosną tu takie graby i brzozy. Mimo nierównomiernego rozmieszczenia lasy posiadają dużą wartość gospodarczą i użytkową dla gminy.

Do roślin występujących na terenie gminy i objętych ochrona należy 17 gatunków, m.in. wełnianka, grążel żółty, chrobotek, okrężnica bagienna. Oprócz bogactwa przyrody, gmina jest dosyć uboga, jeżeli chodzi w występowanie surowców mineralnych. Występują tu niewielkie ilości surowców ilastych oraz krzemionkowych (piaski). Surowce te nie są obecnie eksploatowane. Poza tym występują tu złoża torfów, które znajdują się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Kozi Bór”, dlatego te nie mogą być wydobywane.

Natomiast wydaje się, że gmina Abramów ma dobra bazę do rozwoju energii ze źródeł odnawialnych. Ze względu na swoje położenie gmina jest uprzywilejowanym obszarem do rozwoju energetyki wiatrowej (szczególnie w miejscowości Marcinów) i słonecznej. Ponadto duża ilość gruntów ornych oraz tradycja rolnicza stwarza realne szanse rozwoju upraw energetycznych na terenie gminy oraz produkcji energii z odpadów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Gmina leży również w obrębie tzw. rowu lubelskiego, w pobliżu którego stwierdzono występowanie znacznych zasobów wód geotermalnych.

Pomniki przyrody:

• Głaz narzutowy ok. 350 cm obwodu – na skraju wsi Dębiny
• Głaz narzutowy ok. 5000 cm obwodu – na północnym skraju lasu Choiny
• Wiąz szypułkowy 410 cm obwodu – w obrębie posesji Sosnówka 2
• Wiąz szypułkowy 440 cm obwodu – w Abramowie, przy ul. Łąkowej
• Wiąz szypułkowy 350 cm obwodu – vis a vis posesji Glinnik 63

Firlej

Szata roślinna i zwierzęca

Spośród gmin położonych nad środkowym Wieprzem, gmina Firlej należy do najbogatszych pod względem różnorodności środowiskowej. Znajduje to odzwierciedlenie w szacie roślinnej i zwierzęcej.

Flora

Obszar gminy Firlej charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem szaty roślinnej. Na jej terenie występuje 45 gatunków roślin ustawowo chronionych lub rzadkich w skali kraju bądź regionalnie. Występują m.in. zbiorowiska wodne, szuwarowe, torfowiskowe, łąkowe i pastwiskowe, leśne i zaroślowe, murawy napiaskowe, a także zbiorowiska chwastów gleb uprawnych. Obszar gminy Firlej obfituje w różnego typu zbiorniki wodne. Są one siedliskiem roślinności pływającej po powierzchni i zanurzonej w wodzie. W wodach stojących najczęściej występują zbiorowiska rzęs, dość często, głównie w torfiankach, nad Tyśmienicą oraz rowach melioracyjnych występują skupienia moczarki kanadyjskiej z rdestnicami, rzadko na terenie gminy spotyka się niewielkie płaty okrężnicy bagiennej.

Fauna obszaru gminy

Decydujący świat fauny na obszarze gminy jest związany z wodami i łąkami. Najbogatszym pod względem różnorodności faunistycznej jest odcinek pomiędzy doliną Wieprza, a Wieprzyskiem. Na tym obszarze, oprócz takich gatunków jak: pliszka żółta i siwa, skowronek polny, świergotek polny, jaskółka brzegówka, gąsiorek, trzciniak, łozówka, strumieniówka, zimorodek, łyska, krzyżówka, rycyk, brodziec krwawodzioby, związanych ze środowiskami łąkowymi i wodnymi, odnotowano występowanie gatunków związanych z zadrzewieniami oraz lasami jak: kwiczoł, grzywacz, kos, szpak, zaganiacz, dzwoniec, pustułka, krogulec, myszołów zwyczajny, gawron, wrona siwa, kruk. Warty zaznaczenia jest również fakt, wykorzystania Wieprza w okresie zimowym przez takie gatunki ptaków jak: łabędź niemy, łabędź krzykliwy czy też wykorzystanie łąk nadwieprzańskich jako tereny łowieckie przez myszołowa zwyczajnego i włochatego oraz krogulca.

Na obszarze gminy istnieją dwa większe zbiorniki wodne, o odmiennej wartości przyrodniczej. Śródpólne jezioro Kunów jest mało wykorzystywane przez faunę. Ze zwierząt obserwowano tutaj: łyskę, trzciniaka, perkoza dwuczubego, czaplę siwą, mewę śmieszkę, krzyżówkę, czernicę.

Inny charakter ma jezioro Firlej. Pomimo intensywnego wykorzystywania tego jeziora do celów rekreacyjnych, jego walory przyrodnicze takie jak występowanie trzcin, zakrzewień i zadrzewień w pobliżu jeziora, bliskość lasu, kontakt jeziora z torfowiskami czy jeziorami powoduje, że jest ono również wykorzystywane przez faunę nawet do rozrodu. Spotykano tu: świstunkę leśną, grzywacza, ziębę, sikorę bogatkęi modrą, pierwiosnka, dzięcioła dużego, dzwońca, drozda śpiewaka, pliszkę żółta i siwą, kosa, wilgę, trzciniaka, łyskę, krzyżówkę, czernicę. Gatunki związane z wodą jak np. kaczki i chruściele, wykorzystują jezioro głównie jako żerowisko. Innym, ale istotnym elementem środowiska wywierającym wpływ na charakter fauny w gminie są lasy. Największy kompleks leśny gminy Firlej nawiązuje do typowych fragmentów Lasów Kozłowieckich. Spotykano tutaj pokrzewkę czarnołbistą, kosa, sójkę, ziębę, dzięcioła dużego, dzięcioła czarnego, kowalika, drozda śpiewaka, myszołowa zwyczajnego, kruka, pierwiosnka, sikorę bogatkę i modrą, grzywacza, dzwońca, makolągwę. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt występowania puchacza na zachodniej granicy gminy w lesie pomiędzy Giżycami a Młyniskami.

Zbiorowiska leśne

Lasy w gminie Firlej są skupione w dużym kompleksie na południowym zachodzie oraz w znacznie mniejszych fragmentach w środkowej i południowej części gminy. Ponad 50% lasów stanowi własność prywatną. Pozostałą część stanowią lasy państwowe należące do nadleśnictwa Lubartów, leśnictwa Budy i Lipniak. Dominującym typem drzewostanu są różnowiekowe sośniny posadzone na siedliskach borów mieszanych: świeżych i wilgotnych oraz borów świeżych.

Opracowano na podstawie: „STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY FIRLEJ”, Wójt Gminy Firlej, Lublin 2015, ss. 35-37.

Jeziorzany

Współcześnie Jeziorzany to niewielka gmina w północnej części woj. lubelskiego przy drodze Dęblin-Kock. Północna część gminy leży w lekko falistej, słabo zalesionej morenowej wysoczyźnie Żelechowskiej, natomiast część południowa w szerokiej podmokłej dolinie Wieprza. Charakterystyczne dla gminy są dwa duże kompleksy stawów pomiędzy wsiami Jeziorzany i Przytoczno oraz w rejonie wsi Krępa. Z uwagi na szczególne walory krajobrazowe i przyrodnicze ta część gminy została objęta strefą obszaru chronionego, krajobrazu „Pradolina wieprza”. Gmina Jeziorzany ma powierzchnię 6,6 km², liczy ok. 3340 osób, w jej skład wchodzą następujące miejscowości: Jeziorzany, Przytoczno, Krępa, Stoczek Kocki, Skarbicierz, Blizocin, Wola Blizocka, Walentynów. Gmina liczy 747 gospodarstw rolnych o średniej powierzchni 5,09 ha. Na bogactwa naturalne składają się pokłady żwiru i piasku, surowce ceramiczne, bogata przyroda w stanie naturalnym.

Patrz również: „Jeziorzany – „LUBELSKA BIEBRZA” – http://naszabramow.pl/jeziorzany-lubelska-biebrza/

Kamionka

Gmina Kamionka znajduje się w granicach prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, w regionie Niziny Mazowieckiej (tzw. Małe Mazowsze), w centralnej części subregionu Równiny Lubartowskiej zwanej inaczej Wysoczyzną Lubartowską. Położona jest na zachód od Lubartowa, nieco z dala od głównych szlaków komunikacyjnych regionu.

Rzeźba terenu.

Obszar ma charakter rozległej równiny ze wzniesieniami morenowymi.

Wody powierzchniowe

Gmina leży prawie w całości w obrębie zlewni rzeki Mininy, lewostronnego dopływu Wieprza. Minina bierze początek w Majdanie Tatarskim, poza granicami gminy, do której wpływa na 12,5 km swego biegu. W Dąbrówce rzeka przyjmuje prawostronny dopływ zwany Krzywą Rzeką i prowadzący 30% więcej wody niż Minina. Poniżej tego dopływu Minina płynie szeroką, płaską doliną wyścieloną piaskami a lokalnie torfami. Koryto rzeki jest od tego miejsca uregulowane. Minina zasila w wodę duży kompleks stawów rybnych w Samoklęskach (powierzchnia całkowita – 185,5 ha). Parysówka jest największym dopływem Mininy, ma długość 17,5 km. Bierze początek z rowu melioracyjnego w Wandzinie. Dno wyścielają piaski, torfy i namuły. Koryto rzeki zostało w latach 70 – tych uregulowane prawie na całej długości. Parysówka wpada do Mininy w Kierzkówce. Doliny Mininy i Parysówki były w warunkach naturalnych stale lub okresowo podmokłe. Po wykonaniu prac melioracyjnych zwierciadło wody uległo obniżeniu o 1 – 2 metry. Charakter przeprowadzonych melioracji nie zapewnił jednak optymalnych warunków w glebie. Jest to szczególnie widoczne podczas lat suchych, kiedy nawet na obszarach nawadnianych zbiera się tylko jeden pokos siana.

Gleby

Gmina zbudowana jest z gleb brunatnych, również bielicowych, kwaśnych o drobnoziarnistym składzie. We wschodniej części gminy przeważają gleby bielicowe wytworzone z piasków, które są ubogie w składniki pokarmowe. W dolinach rzecznych występują czarne ziemie oraz gleby bagienne, torfowe.

Flora i fauna

Obszar gminy cechuje duża różnorodność zbiorowisk roślinnych. Lasy są w dużym stopniu przekształcone działalnością człowieka. W większości stanowią własność prywatną, a Lasy Kozłowieckie są lasami państwowymi należącymi do nadleśnictwa Lubartów, leśnictwa Dąbrówka. Występuje tu kilka typów lasów: lasy siedlisk mokrych i wilgotnych (wierzba, topola, jesion, olcha), las i bór świeży (dąb szypułkowy, grab, brzoza, topola, sosna, lipa), las i bór mieszany – najczęściej występujący.

Południowa część gminy leży w granicach Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny oraz w strefie Obszaru Chronionego Krajobrazu ,,Kozi Bór”.

Zbiorowiska wodne są siedliskiem roślinności pływającej po powierzchni (różne gatunki rzęsy, rdestnicy, włosienicznik wodny, grążel żółty i in.), oraz rosnącej w ich pobliżu (pałki wąsko – i szerokolistne, trzcina pospolita, skrzyp błotny, kosaciec żółty, turzyca, i in.).

Dość dużą powierzchnię zajmują łąki z wieloma gatunkami traw, oraz innych roślin łąkowych (babka zwyczajna, koniczyna, pięciornik, perz, bratek trójbarwny i in.).

Na terenie gminy występuje wiele gatunków ptaków (drozd, kowalik, wilga, zięba, łabędź niemy, bąk, perkoz, rybitwa, czapla siwa, błotniak, brodziec, remiz i in.), ssaków (dzik, sarna, zając, gryzonie, tchórzofretka, szczur wodny i in.), płazów i gadów (jaszczurka zwinka, żmija, kumak, ropucha, rzekotka, traszka i in.), owadów (paź królowej, rusałka, trzmiel i in.)

Pomniki przyrody

Na terenie gminy zatwierdzonych jest 5 pomników przyrody:

– buk zwyczajny w Samoklęskach w parku przy Pałacu Weyssenhoffów,

– dąb szypułkowy w Samoklęskach w parku przy Pałacu Weyssenhoffów,

– jesion wyniosły w Samoklęskach w parku przy Pałacu Weyssenhoffów,

– dwa dęby szypułkowe w parku pałacowym w Kozłówce.

Kozłowiecki Park Krajobrazowy

Mapa Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego w Nadleśnictwie Lubartów

(Źródło: http://www.lubartow.lublin.lasy.gov.pl/parki-krajobrazowe#.V4TRUzUxW71)

Fot. Kozłowiecki Park Krajobrazowy – Tablica informacyjna

(Źródło: http://www.navime.pl/trasa/14503/Koz%C5%82owiecki+Park+Krajobrazowy)

Położenie

Utworzony w 1990r. Kozłowiecki Park Krajobrazowy zajmuje powierzchnię 4019 ha, a wraz z otulina liczy 9000 ha. Położony jest na Nizinie Południowopodlaskiej na Wysoczyźnie Lubartowskiej. Administracyjnie wchodzi w skład woj. Lubelskiego, gmin Kamionka i Lubartów w powiecie lubartowskim, gminy Niemce w powiecie lubelskim oraz gminy Spiczyn w powiecie Łęczyńskim.

Park obejmuje kompleks Lasów Kozłowieckich. Rzeźba terenu jest mało urozmaicona w postaci niewielkich wzniesień. Najwyższym z nich jest wzgórze o wysokości 197 m.n.p.m. w rezerwacie „Kozie Góry”. Krajobraz przecinają doliny niewielkich rzek, płynących w otoczeniu lasów i łąk. Park leży w dorzeczu rzeki Wieprz, a jego główną oś przyrodniczą wyznaczają doliny rzek Mininy oraz uchodzącej do niej w obrębie Parku Krzywej Rzeki, zwanej Ciemięgą. W dolinach obu rzek znajdują się zespoły stawów rybnych (kolonia Kawka, Stary Tartak) z największym ich zespołem w otulinie Parku, w dolinie Mininy pod Samoklęskami.

Lasy

Fot. Droga leśna w Lasach Kozłowieckich

(Źródło: http://www.parki.lubelskie.pl/parki_krajobrazowe/kozlowiecki.html)

Lasy Kozłowiecki to ponad 90% powierzchni Parku. Dominują w nich lasy mieszane i bory mieszane, a na niewielkich powierzchniach występują: bór suchy, bór wilgotny, bór bagienny oraz olsy i łęgi w dolinach cieków. Bardzo dużą wartość przyrodniczą posiadają zwarte drzewostany dębowe występujące miedzy innymi w rezerwacie „Kozie Góry” i jego sąsiedztwie oraz starodrzewy sosnowo-dębowe. Rosnące w Parku pojedyncze dęby osiągają rozmiary pomnikowe.

Fot. Pomnikowy dąb w Starym Tartaku

Flora

Najrzadsze gatunki runa leśnego znajdujące się w Parku to: zachyłka trójkątna, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, orlik pospolity, bluszcz, turówka leśna, dąbrówka kosmata, miodownik melisowaty, rutewki żółta i wąskolistna, zdrojówka rutewkowata, pajęcznica gałęzista, jaskier kaszubski i kosmaty, skrzyp zimowy oraz storczyki listera jajowata, gnieźnik leśny i podkolan biały. Ponadto występują licznie rośliny torfowiskowe i łąkowe jak: brzoza niska, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna, starzec błotny, groszek błotny, bobrek trójlistny, wielosił błękitny, pełnik europejski, goździk pyszny, storczyk krwisty, storczyk szerokolistny oraz kruszczyk błotny, o także rośliny wodne: grzybienie białe, grzybienie północne, grążel żółty i rzęsa garbata.

Fauna

Lasy Kozłowieckie są ostoja zwierzyny leśnej. Można spotkać tu duże kopytne, jak: łoś, jeleń, daniel, sarny oraz dziki. Spośród ptaków gniazdują w Parku rzadkie gatunki: orlik krzykliwy, bocian czarny, dzięcioł białogrzbiety, muchołówka białoszyja, muchołówka żałobna, kraska, dudek i srokosz. Liczne są także ptaki związane ze środowiskiem wodnym i terenami podmokłymi. Do ciekawszych gatunków należą: perkoz zausznik, błotniak zbożowy, derkacz, wodni i wąsatka. Osobliwością Parku jest występowanie w dolinie Mininy rzadkiego żółwie błotnego.

Rezerwaty

W obrębie parku utworzono jeden rezerwat przyrody o nazwie „Kozie Góry”. Jest to rezerwat leśny o pow. 40,04 ha, którego celem jest ochrona cennych połaci starodrzewu dębowego. Występuje tu dąb bezszypułkowy. Kilka starych dębów w granicach Parku oraz kilka innych w jego otulinie uznane zostały za pomniki przyrody. Ochrona objęte są także znajdujące się w otulinie parki dworskie w Kozłówce, Samoklęskach i Bratniku.

Więcej informacji na temat rezerwatu „Kozie Góry” na stronie Nadleśnictwa Lubartów – zobacz (http://www.lubartow.lublin.lasy.gov.pl/rezerwaty-przyrody#.V4YRUDUxW72)

Opracowano na podstawie: Parki krajobrazowe w Polsce, red. Grzegorz Rąkowski, Warszawa 2004, ss. 561-563.

Kock

Środowisko przyrodnicze

Kock jest malowniczo położony nad Tyśmienicą na pograniczu Pradoliny Wieprza i Równiny Łukowskiej. Według podziału fizyczno-geograficznego Polski J. Kondrackiego miasto i gmina Kock znajdują się w granicach prowincji – Niżu Środkowoeuropejskiego. Przez obszar gminy przebiegają granice 2 regionów: Wysoczyzny Lubartowskiej obejmującej południową część gminy oraz Pradoliny Wieprza obejmującej dolny bieg rzeki oraz jej dopływu Tyśmienicy. Gmina stanowi przestrzeń cenną pod względem krajobrazowym ze względu na urozmaicenie występujących form rzeźby terenu, kształtowanych przez płynące cieki. Na terenie gminy występują obszary chronionego krajobrazu. Są to:

Obszar Chronionego Krajobrazu „Annówka”

Obszar ma powierzchnię 38,5 km2, z czego 15,14 km2 (39 %) leży w granicach gminy Kock, i jest najmniejszym obszarem chronionym w województwie lubelskim. Granice obszaru przebiegają granicami naturalnym, wyznaczanymi granicą kompleksu leśnego. Obszar obejmuje kompleks leśny Tyśmianka w północnej części gminy. 80 % obszaru stanowią lasy w zwartym kompleksie o dużym udziale starodrzewiu, jak również łąki, bagna i wody. Za najatrakcyjniejszy obiekt uznaje się śródleśny staw Tyśmianka, który został objęty ochroną w ramach użytku ekologicznego.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Pradolina Wieprza”

Obszar obejmuje powierzchnię 331,59 km2, z czego w granicach gminy znajduje się 23,3 km2 (ok. 7 % powierzchni gminy), będąc największym obszarem chronionym na terenie województwa lubelskiego. Obszar rozciąga się w południowej części gminy wzdłuż równoleżnikowego odcinka doliny Wieprza na długości ok. 45 km o szerokości zmiennej, uzależnionej od szerokości doliny, osiągającej 12 km. Ochronie podlegają naturalne zespoły łąk i pastwisk z licznymi starorzeczami oraz stawami. Silnie meandrująca rzeka z ekosystemami łąkowymi, starorzeczami i rozlewiskami – stanowi atrakcyjną przyrodniczo mozaikę.

Na terenie gminy Kock istnieją dwa korytarze ekologiczne przebiegające dolinami Czarnej i Tyśmienicy, pełniąc funkcje łącznika pomiędzy obszarami chronionymi, tj. OCK „Annówka” i OCK „Pradolina Wieprza”.

Gmina posiada 4 pomniki przyrody. Są to: 2 dęby szypułkowe w miejscowości Annówka, wiąz górski na terenie Zespołu Pałacowo-Parkowego w Kocku oraz grusza „Kasia” rosnąca na prywatnym gruncie w obrębie geodezyjnym Kock Rolny.

Na terenie gminy planuje się objęciem formami ochrony przyrody ponad 30 obiektów, głównie pomniki przyrody, zarówno ożywionej jak i nieożywionej, pojedyncze okazy drzew i aleje oraz kilka głazów narzutowych, jako użytki ekologiczne: staw Tyśmianka i teren Łąki Luszawy oraz jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy kompleks wyrobisk potorfowych Moniska.

Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego w gminie Kock sprzyja różnorodności faunistycznej. Szczególną rolę odgrywa strefa dolinna Wieprz – Tyśmienica, będąc jednym z najcenniejszych w skali kraju obszarów dolinnych w tej klasie wielkości rzeki.

Gniazdują tutaj ptaki siewkowate: rycyk, krwawodziób, kszyk, czajka oraz ptaków blaszkodziobych: gęś gęgawa, płaskonos, cyranka, krakwa. W okresie lęgowym notowano tu wyjątkowo rzadkie na Lubelszczyźnie: sowę błotną i bataliona. Ogólnie na terenie gminy Kock obserwowano 134 gatunki ptaków. Wśród innych grup systematycznych fauny na szczególną uwagę zasługują dwa: bóbr europejski i wydra. Obydwa stwierdzono w dolinie Wieprza, w rejonie Bożniewic.

W 2009 roku Decyzją Komisji Europejskiej utworzono specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000. Obszar o powierzchni 8 182,3 ha, częściowo przypada na teren gminy Kock. Obszar stanowi rozległą, płaską dolinę rzeczną z bogatym mikroreliefem (piaszczyste wzniesienie i muliste obniżenia). Koryto rzeki zachowało naturalny, silnie meandrujący charakter. Towarzyszą mu liczne starorzecza i zastoiska. Naturalna dolina Wieprza, z licznymi meandrami i starorzeczami; najlepszy przykład półnaturalnego krajobrazu dużej doliny rzecznej” w tej części Polski. Dolina pełniąca funkcję korytarza ekologicznego o randze krajowej. Jest ważną ostoją siedlisk podmokłych i okresowo zalewanych łąk. Stwierdzono występowanie 8 rodzajów siedlisk przyrodniczych, zajmujących łącznie 37% obszaru. W ostoi znajduje się jedyne istniejące w Polsce, stanowisko zastępcze marsylii czterolistnej. Roślina została tu wprowadzona w latach 1995-2000. Ponadto występuje tu 6 gatunków zwierząt. Jest to też ważna ostoja ptaków wodno – błotnych. Rozległy, otwarty teren ma bardzo duże walory krajobrazowe.

Źródło: „Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Kock na lata 2016-2025”, Kock 2015, ss 9-12.

Lubartów

Środowisko

Gleby

Według podziału zaproponowanego przez IUNG w Puławach gmina położona jest w nizinno – północnym (I) rejonie Lubelszczyzny, na terenie Małego Mazowsza (rejon przyrodniczo – rolniczy) i obszarze Wysoczyzny Lubartowskiej. Teren ten charakteryzuje się zdecydowaną przewagą osadów lodowcowych, wodno – lodowcowych i wodnych, które były podstawą tworzenia się z reguły ubogich gleb. Cechują go również nieuregulowane w większości do dziś czynniki hydrologiczne.

Pod względem typologicznym przeważają tutaj gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz gleby rdzawe wyługowane. W dolinach i obniżeniach terenu występują gleby hydromorficzne glejowe, murszowo – mineralne, torfowe, murszowo – torfowe oraz mady rzeczne.

W tabeli zamieszczonej poniżej zestawiona została ocena bonitacji i przydatności rolniczej gleb w punktach wraz z syntetycznym wskaźnikiem jakości gleb według waloryzacji opracowanej w IUNG w Puławach. Ocena dokonana jest w 100 punktowej skali (100 punktów gleby najlepsze) i oparta jest na plonach uzyskanych Doświadczalnie oraz na powierzchniach jednostek glebowych w poszczególnych gminach. Wskaźnik ten pozwala ocenić w określonej gminie jakość gleb jako elementu plonotwórczy.

Charakterystyka gleb gminy Lubartów (na tle innych gmin powiatu).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IUNG w Puławach

Przedstawione powyżej dane wskazują, iż na terenie gminy Lubartów znajdują się jedne z najsłabszych gleb w powiecie pod względem przydatności rolniczej. Należy zauważyć, iż również w skali województwa obszary położone w północnej jego części, a więc także gmina Lubartów, posiadają najsłabsze warunki glebowe do prowadzenia działalności rolniczej. W związku z tym podstawowym warunkiem prowadzenia efektywnej działalności rolnej, szczególnie w kontekście jakości i przydatności rolniczej gleb, będzie wykorzystanie gatunków roślin dostosowanych do panujących na omawianym obszarze warunków glebowych lub zmiana profilu prowadzonej działalności rolniczej.

Wskaźniki bonitacji jakości i przydatności rolniczej gleb w skali punktowej – województwo lubelskie.

Źródło: www.wios.lublin.pl

Wody powierzchniowe

Przez tereny gminy przepływa rzeka Wieprz. Bieg rzeki jest kręty, obfituje w zakola i meandry. Bezpośrednio przy rzece znajdują się liczne starorzecza, częściowo zarośnięte i wypełnione wodą. Głębokość rzeki sięga 3 metrów, latem szerokość rzeki nie przekracza 10-12 metrów. Zdarza się, szczególnie po wiosennych roztopach i w czasie letnich obfitego deszczu, zalanie przez rzekę okolicznych terenów. Na terenie gminy Wieprz nie posiada bezpośrednich dopływów. Średni przepływ rzeki w okresie ostatnich 40 lat wynosi ok. 22,4 m3/s.

Przez teren gminy przepływają również inne mniejsze cieki, wśród których można wyróżnić Parysówkę, Starą Rzekę i Czerwonkę.

Czystość ogólna Wieprza, zgodnie z wynikami badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony środowiska, nie jest objęta normą (ryc.2.4). Natomiast jeśli chodzi o pozostałe cieki przepływające przez teren gminy Lubartów, to stan czystości ich wód nie został objęty badaniami.

Obszary leśne

Na terenie gminy Lubartów powierzchnia gruntów leśnych wynosi 5997 ha. Część z nich należy do największego kompleksu leśnego w powiecie, Lasów Kozłowieckich, których całkowita powierzchnia wynosi 5 500 ha. Pod względem struktury własności znajdują się tutaj lasy państwowe zarządzane przez Nadleśnictwo Lubartów oraz lasy prywatne.

Przeważającym typem siedliskowym w lasach państwowych jest las mieszany świeży (LMśw) – 58%, a następnie bór mieszany świeży (BMśw) stanowiący – 16% powierzchni. Udział gatunkowy drzew występujących w drzewostanach przedstawia się następująco: Sosna sp. – 77,7%, Dąb sp. – 12,2%, Brzoza sp. – 5,3%, Olcha sp. – 3,3% i inne – 0,5%.

Struktura wiekowa wykazuje przewagę drzewostanów w przedziale od III do V klasy wieku (tj. 41-100 lat). Zajmują one 71% powierzchni (przy czym najwięcej w wieku 70 lat); pozostałe odpowiednio I – II klasa wieku (1 – 40 lat) – 22%; powyżej V kl.w. (> 100 lat) – 7%. Przeciętny wiek drzewostanów jest stosunkowo wysoki i wynosi 62 lata. Zasobność drzewostanów w przeliczeniu ilości surowca drzewnego w m3 na 1 ha jest wyższa od przeciętnej w Polsce i wynosi 224 m3/ha.

Sytuacja w lasach własności prywatnej przedstawia się odmiennie i mniej korzystnie. Związane jest to ze słabszymi warunkami siedliskowymi tych lasów oraz prowadzoną przez szereg lat nieefektywną gospodarkę leśną. Przeważającym typem siedliskowym jest bór świeży (Bśw) i bór mieszany świeży (BMśw), które stanowią około 85% powierzchni lasów. Skład gatunkowy drzewostanów jest uboższy i na większości obszaru ma charakter monokultur sosnowych z domieszką brzozy i dębu (udział procentowy gatunków Sosna – 90%; Brzoza, Dąb i Olsza, pozostałe – 10%). Przeciętny wiek tych lasów wynosi ok. 35 lat, a przeciętna zasobność na 1 ha waha się w granicach 120 m3/ha.

Leśnictwo

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, www.stat.gov.pl

Należy podkreślić wysoką lesistość gminy, której wskaźnik wynosi 36,6%. Wartość ta zdecydowanie przekracza średnią wojewódzką i powiatową. Wysokie nasycenie obszaru gminy w tereny leśne jest jednym z jej istotnych atutów oraz potencjałów rozwojowych.

Obszary chronione

Na terenie gminy znajdują się dwa obszary chronione. Poniżej przedstawiona jest ich charakterystyka.

Kozłowiecki Park Krajobrazowy

Rok założenia: 1990

Powierzchnia: 4 018 ha

Powierzchnia otuliny: 9 000 ha

Lokalizacja: gminy: Kamionka, Lubartów i Niemce.

Opis: Park położony jest na Równinie Lubartowskiej. Obejmuje największy w okolicach Lublina kompleks leśny. Pomimo równinnego charakteru w rzeźbie terenu wyróżniają się ciągi wydm o długości do ok. 1,5 km, wzgórza morenowe, terasy zalewowe i inne. Ponad 90% powierzchni parku stanowią lasy o dość dużym zróżnicowaniu. Przeważają bory świeże, bory wilgotne bory mieszane sosnowo-dębowe, ale występują także fragmenty boru bagiennego, świetlistych dąbrów, suchych borów sosnowych, olsów oraz szczególnie ciekawych łęgów wierzbowo-topolowych i jesionowych (w dolinie Mininy i Krzywej Rzeki).

W składzie gatunkowym drzewostanów znaczny udział ma rzadki gatunek dębu bezszypułkowego występujący w pobliżu wschodniej granicy naturalnego zasięgu. Lasom Kozłowieckim towarzyszą ciekawe florystycznie śródleśne łączki, bagienka i oczka wodne oraz zespoły stawów. Te ostatnie posiadają także duże walory faunistyczne jako ostoje ptaków wodnych.

Na terenie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego stwierdzono występowanie m.in. żółwia błotnego, bociana czarnego i orlika krzykliwego.

Na opisywanym terenie zlokalizowany jest również rezerwat przyrody „Kozie Góry”. Położony jest w całości na terenie gminy Lubartów, w Leśnictwie Jawidz. Utworzony został w 1958 roku, jego powierzchnia wynosi 41,04 ha. Celem ochrony jest zachowanie ze względów przyrodniczych i naukowych fragmentu lasu dębowego o charakterze naturalnym z dębem bezszypułkowym – typowym dla siedliska piaszczystego na Wysoczyźnie Lubartowskiej.

W rezerwacie stwierdzono 14 gatunków drzew, 6 gatunków krzewów, 91 gatunków roślin kwiatowych i paprotników oraz 12 gatunków mszaków. Są to gatunki głównie pospolite charakterystyczne dla lasów i borów mieszanych. Fauna rezerwatu jest typowa dla wnętrza dużych kompleksów leśnych o dużym zróżnicowaniu poziomym i pionowym.

Surowce naturalne

W powiecie lubartowskim występuje znaczna ilość złóż kruszyw naturalnych oraz glin i torfów. Sporządzany corocznie przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie bilans zasobów kopalin informuje o aktualnie udokumentowanych (na dzień 31.12.2002) zasobach złóż i ich eksploatacji. W tabeli poniżej zestawiono złoża podstawowych surowców znajdujące się na terenie gminy Lubartów.

Tabela. Złoża kopalin pospolitych gminy Lubartów.

Michów

Tereny gminy położone są w zlewni rzeki Wieprz, której dopływem jest rzeka Minina. Elementem krajobrazu podnoszącym jego walory są zbiorniki wód stojących: liczne starorzecza w dolinie Wieprza, torfianki, zespól stawów “Lipniak”, oraz duża ilość niewielkich stawów prywatnych. Walory przyrodniczo-krajobrazowe doliny Wieprza i obszarów z nim związanych były podstawą do utworzenia na tym terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu “Pradolina Wieprza”. W granicach administracyjnych gminy Michów znajduje się jego wschodni fragment o powierzchni 4030 ha.

Najcenniejszym przyrodniczo obszarem wchodzącym w skład OCK “Pradolina Wieprza” na terenie gminy jest użytek ekologiczny Zespół Stawów “Lipniak” o powierzchni 122 ha zarządzany przez Gospodarstwo rybacki Samoklęski. W bezpośrednim sąsiedztwie stawu znajduje się największy kompleks leśny o najbardziej zróżnicowanym siedlisku w skali gminy.

Lasy zajmują 18,5% ogółu powierzchni gminy (2507 ha). Charakteryzują się różnorodnością siedliskową i stanowią istotny element systemu ekologicznego powiatu. Około 41% powierzchni lasów należy do Skarbu Państwa, a 1405 ha (59%) znajduje się w rękach prywatnych. Największe kompleksy leśne zachowały się w miejscowościach Lipniak, Giżyce, Michów. Przeważającym gatunkiem w lasach jest sosna. Wiek drzewostanów określa się na około 50 lat.

Na terenie gminy Michów stwierdzono występowanie 20 gatunków rzadkich i chronionych gatunków roślin.

Gatunki roślin chronionych objętych ochroną całkowitą:

• Asarum europaeum (kopytnik zwyczajny) – występuje nielicznie w lasach liściastych na północ od Rawy oraz koło Elżbiecina i Wólki Michowskiej
• Dianthus arenarius (gożdzik piaskowy) – występuje na brzegu śródleśnej drogi na północ od Michowa
• Hedera helix (bluszcz pospolity) – występuje w lasach koło Elżbiecina i Wólki Michowskiej (Las Michowski)
• Ledum palustre (bagno zwyczajne) występuje często w wilgotnych borach koło Wólki Michowskiej, Rudna i Giżyc
• Lilium martagon (lilia złotogłów) – występuje pojedyńczo w lesie grądowym koło Aleksandrówki
• Lucopodium clavatum (widłak jałowcowy) – występuje w borze na zachód od Giżyc
• Nuphar lutea (grążel żółty) – występuje licznie w starorzeczach Wieprza, w stawach i torfiankach
• Salvinia natans (salwinia pływająca) -występuje nielicznie w stawach koło Rudna.

Obszar Chronionego Krajobrazu “Pradolina Wieprza”.

Obszar Chronionego Krajobrazu “Pradolina Wieprza” jest największym chronionym obszarem województwa lubelskiego. Zajmuje on powierzchnię 33159 ha. W granicach administracyjnych gminy Michów znajduje się jego wschodni fragment o powierzchni 4030 ha. Stanowi to 29,7% ogólnej powierzchni gminy . Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje południową część rozległej doliny Wieprza pomiędzy wsiami Węgielce i Krupy z fragmentami wysoczyzny morenowej oraz obszar doliny Mininy wraz z zespołem stawów “Lipniak” z sąsiednim kompleksem leśnym. Przez teren gminy Michów przebiega południowo-zachodni odcinek granicy OCK “Pradolina Wieprza”. Podczas inwentaryzacji środowiska przyrodniczego pradoliny Wieprza odkryto występowanie na tym obszarze wyjątkowo cennych gatunków zwierząt i roślin. Fakt ten może być podstawą do rozszerzenia zakresu Obszaru Chronionego Krajobrazu poprzez utworzenie parku krajobrazowego.

Pomniki przyrody objęte ochroną:

• Lipa drobnolistna przy drodze w Katarzynie II;
• Dąb wśród pól na wschód od Katarzyny II;
• Wiąz na skraju lasu w sąsiedztwie Mejznerzyna;
• Jawor przy drodze do piaskowni w sąsiedztwie Kobylej Góry;
• Wiąz przy drodze publicznej w miejscowości Krupy;
• Lipa drobnolistna w Natalinie w obejściu p. Jankowskiego;
• Lipa drobnolistna przy drodze w Natalinie;

Stawy “Lipniak”.

Stawy “Lipniak” wraz z otaczającym je od wschodu kompleksem leśnym to jedno z nielicznych miejsc lęgowych czapli siwej w województwie lubelskim. Na stawach znajduje się stanowisko kilku rzadkich gatunków ptaków wodnych jak: perkoz dwuczuby, rdzawoszyi i perkozek, krakwa, łabędź niemy, błotniak stawowy oraz kilku gatunków płazów i gadów. W lasach gnieżdżą się tak cenne gatunki jak: puchacz, pustułka, jastrząb, dzięcioł czarny i bocian czarny.

Niedźwiada

Obszar gminy Niedźwiada leży w strefie klimatu Wielkich Dolin. Okres wegetacyjny rozpoczyna się w pierwszych dniach kwietnia, a czas jego trwania wynosi 215 dni. Największe średnie dobowe temperatury powietrza odnotowuje się w lipcu i wynoszą one wtedy 19°C. Najniższe przypadają na miesiąc styczeń.

W okresie od 15 do 22 maja mogą jeszcze wystąpić ostatnie wiosenne przymrozki, a pierwsze po lecie pojawiają się już na początku września. Poza tym występują tu silne kontrasty temperatury między ciepłym latem, a zazwyczaj ostrą zimą. Zwykle pod koniec lata i w czasie pierwszych tygodni jesieni występują długie okresy bezdeszczowej, słonecznej pogody. Klimat jaki panuje na obszarze gminy, a także stan jego atmosfery jest bardzo korzystny.

Lasy w gminie Niedźwiada charakteryzują się różnorodnością siedliskową i stanowią istotny element systemu ekologicznego powiatu Lubartowskiego. Zajmują 15,9% ogółu powierzchni gminy. Największy obszar leśny zajmuje około 6 km2 powierzchni i znajduje się na wschód od Pałecznicy. Sięga on do granicy Ostrowa Lubelskiego. Inny znaczniejszy fragment lasu zachował się w północno-zachodniej części gminy wokół torfowiska noszącego nazwę łąki Wygorzel. Trzy mniejsze obszary leśne znajdują się między Niedźwiadą, a Brzeźnicą Książęcą w górnym biegu Piskornicy. Jest to las Wycinki oraz las Zagaje znajdujący się na wschód od Klementynowa. Grunty leśne zajmują 15,9% powierzchni gminy. W posiadaniu rolników znajduje się 60% powierzchni leśnej.

Szata roślinna Niedźwiady cechuje się dużym zróżnicowaniem. Zdecydowanie najcenniejszym i najbardziej interesującym, zwłaszcza pod względem florystycznym, jest niewielki obszar położony na wschód od linii Pałecznica – Niedźwiada – Brzeźnica Leśna. Szczególnie wyróżnia się ekosystem torfowiskowy Bagno – Jezioro, będące rezerwatem przyrody, wraz z otaczającymi je terenami.
Zbiorowiska wodne wraz z roślinnością pływającą bądź zanurzoną w wodzie można spotkać w wyrobiskach torfowych, starorzeczach, oczkach wodnych, w niektórych rowach melioracyjnych jak również w stawach w Tarle. Zbiorowiska szuwarowe wykształciły się jedynie na obrzeżach torfianych i starorzeczy Wieprza. Zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe są charakterystyczne dla dolin Wieprza i Piskornicy. Wśród zbiorowisk leśnych dominują bory: suchy, świeży, mieszany świeży, a także las mieszany świeży.

Na terenie gminy Niedźwiada znajduje się 50 gatunków roślin chronionych i rzadkich w skali kraju, regionu oraz gminy. Należą do nich między innymi: Nuphar luteum, Carex Limosa, Dorsera rotundifalia, Epipactis palustris, Epipactis latifolia, Orchis incarnata, Orchis lalifolia, Orchis maculata, Salix lapponum i wiele innych. Dziewięć gatunków jest objętych ochroną częściową. Występują one w rejonach występowania gatunków objętych ochroną ścisłą.
W dolinie Wieprza, w okolicach Górki Lubartowskiej, stwierdzono istnienie najbardziej wartościowych ekosystemów związanych z występowaniem interesujących gatunków fauny. Jest to rejon występowania wielu gatunków ptaków. Drugim rejonem pod względem ilości walorów faunistycznych jest Las Pałecki wraz z częścią lasu Tarleckiego z cennym torfowiskiem Łąkami Błoto. Na ich terenie występują: łozówka, zaganiacz, kwiczoł, pokląskwa, a także pliszka siwa i żółta. Reprezentantem fauny ssaków drapieżnych jest łasica łaska. Ponadto możemy tu spotkać dziki i sarny. Na obszarach polnych stwierdzono istnienie takich gatunków jak: pliszka żółtawa i siwa, poklęska, makolągwa, pierwiosnek, piecuszek, pokrzewka cierniówka, świergostek polny i łąkowy, szczygieł i innych.

Teren gminy jest wolny od skażeń pochodzących z zakładów przemysłowych, które są uciążliwe dla środowiska ponieważ praktycznie nie ma ich na terenie Niedźwiady, ani w jej bezpośrednim sąsiedztwie.

(Źródło: http://www.niedzwiada.pl/index.php/o-gminie/ogolne/60-dziedzictwo-przyrodnicze)

Ostrówek

Tereny całej gminy Ostrówek posiadają liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe. Brak przemysłu pozytywnie wpływa na środowisko naturalne tego obszaru. Głównym atutem jest więc czyste powietrze, woda, niezdegradowana gleba, mikroklimat i oczywiście duża powierzchnia lasów bukowo-świerkowych.

Prawdziwą perłą gminy Ostrówek jest obszar w pobliżu miejscowości Dębica, gdzie na około 50 ha powierzchni znajdują się stawy. Natomiast dolina Wieprza z dawnym korytem– Wieprzyskiem i dolina Tyśmienicy, wraz ze starorzeczami oraz zabagnieniami są siedliskiem bardzo bogatych i unikalnych w skali Europy gatunków roślin
i ptaków. Gniazdują tu m.in.: bocian biały i czarny, bielik, myszołów zwyczajny, pustułka, zimorodek, derkacz, dubelt, mewa, rybitwa i inne. W okresie zimowym w dolinie Wieprza przebywają dwa gatunki łabędzi: łabędzia krzykliwego i łabędzia niemego. Doliny tych rzek ze względu na zróżnicowany krajobraz, charakteryzują się także bogatą szatą roślinną. Występują tu gatunki rzadkich roślin, takich jak: lilia wodna, moczarka kanadyjska, grążel żółty, kosaciec syberyjski, grzybień biały i inne. Na terenie gminy Ostrówek żyje również wiele gatunków ssaków, m.in.: zając szarak, łoś, jeleń, sarna europejska, dzik, bóbr europejski, lis, kuna. Natomiast środowisko wodne stwarza idealne warunki dla życia ryb. Występują tu praktycznie wszystkie gatunki ryb, jakie żyją w polskich rzekach: leszcze, płocie, jazie, okonie, szczupaki, karpie, brzany i sumy.

Obszary chronione

Dla zachowania najpiękniejszych miejsc na terenie gminy Ostrówek utworzono obszary podlegające ochronie prawnej:

• Park podworski w Dębicy z II połowy XIX wieku, o powierzchni 2,5 ha, wpisany do rejestru zabytków woj. lubelskiego,
• Obszar Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 Dolina Tyśmienicy, który  obejmuje tereny
  w pobliżu miejscowości Dębica, Babczyzna i Tarkawica,
• Dolina Wieprza, stanowiąca korytarz ekologiczny rangi krajowej, wyznaczony w Polskiej Sieci Ekologicznej ECONET – PL.

Szczegółowe informacje na temat atrakcji przyrodniczych w Gminie Ostrówek można znaleźć na interaktywnej stronie: http://www.ostrowek.pl/turystyka/index.html

Serniki

Gmina Serniki leży na Równinie Lubartowskiej, obejmując szeroką dolinę rzeki Wieprza z łąkami i pastwiskami oraz położoną na wschód od niej prawie bezleśną włoszczyznę morenową, zajętą głównie przez grunty orne. Odznaczająca się dużymi walorami krajobrazowymi dolina Wieprza podlega ochronie jako regionalny korytarz ekologiczny. Powierzchnia użytków ekologicznych podlegających ochronie prawnej wynosi 3,3 ha.

Klimat

Obszar gminy leży w strefie Klimatu Wielkich Dolin. Gmina jest jednorodna pod względem klimatycznym. Typy pogody na tym obszarze są uwarunkowane przez napływ różnych mas powietrza: mas polarnych morskich (60%) oraz mas polarnych kontynentalnych (40%). Powietrze morskie w lecie przynosi ochłodzenie, w zimie zaś ocieplenie, natomiast powietrze kontynentalne w zimie przynosi znaczne spadki temperatury, a w lecie upały.
Najwyższe temperatury przypadają na lipiec i wynoszą średnio 18,6oC – 19,2oC, najniższe na styczeń, średnio od -2,4oC do -3oC. Średnie roczne zachmurzenie wynosi 72%.
Okres wegetacyjny trwa 212-216 dni.
Wody

1. Wieprz
Przez tereny gminy Serniki przepływa rzeka Wieprz. Bieg rzeki jest kręty, obfituje w zakola i meandry. Bezpośrednio przy rzece znajdują się liczne starorzecza, częściowo zarośnięte i wypełnione wodą. Głębokość rzeki sięga 3 metrów, latem szerokość rzeki nie przekracza 10m. Zdarza się, szczególnie po wiosennych roztopach i w czasie letnich obfitych deszczów, zalanie przez rzekę okolicznych terenów. Na terenie gminy Wieprz nie posiada bezpośrednich dopływów

2. Wody podziemne
Płytkie wody podziemne na terenie gminy Serniki występują w utworach kredowych trzeciorzędowych i czwartorzędowych. Na całym obszarze jest niemal jednolite zwierciadło wodne. Jakość wód jest na ogół dobra, są to wody miękkie i niekiedy średnio twarde o dużej zawartości żelaza.

 

Roślinność

Szata roślinna gminy Serniki jest zróżnicowana. Największymi walorami florystycznymi odznacza się zachodnia część gminy, w której panują zbiorowiska roślinności łąkowej i leśnej, a także zbiorowiska wodne i szuwarowe. W części wschodniej gminy dominują rośliny polne. Lasy w gminie zajmują powierzchnię 13,7%. Są głównie lasy mieszane, będące w większości własnością prywatną.

 

Fauna

Na terenie gminy występuje 75 gatunków ptaków, w tym wiele gatunków znajdujących się pod ochroną. Wieprz jest miejscem w którym żyją takie gatunki ryb jak: szczupak, okoń, płoć, jazgarz, leszcz, i in. Z ssaków na uwagę zasługuje występowanie jeża, łasicy, tchórza i sporadycznie wydry. Płazy i gady reprezentowane są przez żaby, ropuchy, jaszczurki zwinki i zaskrońce. Na terenie gminy występuje wiele gatunków owadów, w tym wiele gatunków owadów wodnych. Na uwagę zasługuje tutaj występowanie rusałki, perłowca, mieniaka, tęcznika liszkarza i in.

Pomniki przyrody

Na ternie Gminy Serniki wyróżniono następujące pomniki przyrody:

• Aleja lipowa z lipami o obwodzie do 515 cm
• Wiąz o obwodzie 460 cm we wsi Wola Sernicka
• Dwa wiązy rosnące koło kościoła w Sernikach
• Wiązy w Brzostówce,
• Trzy wierzby w Sernikach
• Dąb szypułkowy o obwodzie 300 cm i wysokości 27 m., zdrowy w Sernikach (las Klin), i dąb o obwodzie 270 cm w Lesie Wolańskim
• Lipy drobnolistne w Brzostówce, Koloni Brzostówce, Wólce Zabłockiej, Dębicy

(Źródło: http://serniki.eurzad.eu/o_gminie_p_281/atrakcje_turystyczne_p_281.html)